Artikel gebaseerd op:
- *) Prins (1999) Aquatic therapy in the rehabilitation of athletic injuries
- Lambeck (2015) Proprioceptive and muscular training through therapeutic aquatic exercise in MSK rehabilitation
Geschreven door:
Introductie
De sleutel tot effectieve revalidatie bij sportrevalidatie is de zo snel mogelijke terugkeer naar de gewenste functionele activiteit. Hydrotherapie biedt een unieke omgeving voor het bevorderen van normale bewegingspatronen en het opbouwen van kracht in een vroeg stadium van de behandeling. Deze veranderingen worden meestal in het water bereikt, waar het risico op verder letsel beperkt is. Dit gaat vaak gepaard met een vermindering van pijn en ongemak. Hydrotherapie is in veel gevallen de enige optie voor revalidatie wanneer programma’s in de zaal geen bevredigende resultaten hebben opgeleverd. *)
In dit artikel zullen wij stilstaan bij de specifieke voordelen van watergebonden revalidatie bij sport-gerelateerde blessures, gebaseerd op een lange lijst met onderzoeks-artikelen die over dit onderwerp naar buiten zijn gebracht.
Dit artikel bevat praktische informatie waarmee de fysiotherapeut direct aan de slag kan gaan, en waarin omschreven staat welke oefeningen het meest geschikt zijn bij welke blessures.
Effecten van de fysieke eigenschappen van water
- Direct effect: opwaartse kracht
- ontlasten van de blessure
- Indirect effect: Viscositeit
- afhankelijk van frontaal oppervlak en snelheid van bewegen
Ontlasten van gewrichten
- De mate waarin de gewrichten worden ontlast is afhankelijk van de diepte
- Door de diepte te variëren kan de belasting nauwkeurig worden afgesteld
- Voor lopen, hinkelen en springen kunnen verschillende dieptes worden gekozen zodat er geen overbelasting optreedt in het herstelproces
Spierversterking gebruikmakend van viscositeit
De drie belangrijke voordelen van spierversterkende oefeningen in water:
- Water biedt een accommoderende weerstand, d.w.z. de weerstand komt precies overeen met de uitgeoefende kracht (F) en de geleverde arbeid (F*s). Hierdoor is het risico op overbelasting of herblessering minimaal.
- Water biedt variabele weerstand. In tegenstelling tot isokinetische apparatuur is het mogelijk om de snelheid te variëren tijdens de beweging. Omdat de meeste menselijke bewegingen van nature variëren in snelheid ligt het realiseren van functionele verbeteringen meer voor de hand.
- Spierversterkingsoefeningen in water hebben dezelfde vrijheidsgraden die de gewrichten toelaten. Trainingsapparatuur beperkt de vrijheid van beweging en daarmee de behendigheid. Oefeningen in water kunnen zo worden uitgevoerd dat zij de normale natuurlijke beweging nauwkeurig benaderen.
Hoe de effecten zijn te gebruiken
Opwaartse kracht gebruiken om mobiliteit te verbeteren
- Schouder door slijmbeursproblemen of peesverkalking
- Knie bij revalidatie na kruisbandherstel
Gelijktijdige oefening van bovenste en onderste ledematen
- Hierdoor worden de aangedane ledematen gestimuleerd om dezelfde mobiliteit en kracht op te brengen als de gezonde ledematen en zo de symmetrie te herstellen.
Cardiorespiratoire conditie in water
- Tijdens de herstelperiode kan aanzienlijk conditieverlies optreden. Daarom is hervatting van training essentieel om weer in het spel terug te keren. In het water kan vrij snel worden gestart om de conditie op peil te houden. Gewrichtsontlastende oefeningen zoals “Deep water running” of fietsbewegingen kunnen hiervoor gebruikt worden.
Vroeg herstel van gewrichtsmobiliteit
- langduringe inactiviteit leidt tot spierverlies en verlies van mobiliteit in de gewrichten, waardoor pijnklachten toenemen. Vroeg starten met bewegen in water houdt de mobiliteit in stand en voorkomt spierverlies
Aanbevolen oefeningen in water
Schouder en elleboog:
- Bewegingen vanuit verschillende posities en in verschillende vlakken
- Gebruikmaken van hand paddles om de weerstand te vergroten
Nekwervelkolom:
- Bewegen in verticale en horizontale posities
- Tractie met drijvende nekkraag
- PNF patronen, zwembewegingen
Lumbale wervelkolom:
- Onbelaste bewegingen waarbij rug- en buikspieren symmetrisch samenwerken: DWR (Deep Water Running)
- Tractie met drijfvest
Knie:
- Positieve resultaten uit vergelijkend onderzoek naar revalidatie na ACL reconstructie:
- Minder vochtophoping
- Grotere functionele verbetering
- Sterkere toename functionele stabiliteit
- Lopen op verschillende dieptes, open keten oefeningen, spier versterkende oefeningen
Heup, dij en voet:
- Hier is zorgvuldige meting van de progressie essentiëel
- voortdurende evaluatie van kracht, mobiliteit, houding, neurlogische integriteit en functie
- Oefenregime kan worden verzwaard op basis van de voortgang van het herstel
Gepaste selectie van hydrotherapie
“Nat naar droog”-transitie
In gevallen waar de gewrichten eerst versterkt moeten worden voordat in de zaal kan worden ge-oefend, kort na het opopen van de blessure
“Droog naar nat”-transitie
In gevallen waar de client overbelast raakt bij zaal-oefeningen kan terug worden geschakend naar het water. Als de kracht voldoende hersteld is kan weer naar de zaal worden teruggeschakeld.
“Alleen nat”
Als de client een sterke voorkeur heeft voor water-gebaseerde therapie.
Conclusie:
Water biedt een veilige omgeving om in te revalideren waarin het risico op herblessure aanzienlijk wordt verkleind. Bovendien kan in water de spierkracht, gewrichtsmobiliteit en conditie op peil worden gehouden terwijl de client werkt aan het herstel van zijn geblesseerde gewrichten of spieren.
Hydrotherapie is in veel gevallen de enig overblijvende opties als “droge”-revalidatiemogelijkheden niet tot het gewenste resultaat hebben geleid.